Niewłaściwe nawyki i brak świadomości ryzyk zdrowotnych zagrożeniem dla serc Polaków

Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne określa Polskę mianem kraju o wysokim ryzyku sercowo-naczyniowym. Choroby układu krążenia, które w 2021 r. stanowiły u nas przyczynę aż 35% wszystkich zgonów, uważane są za głównego zabójcę Polaków³. Z uwagi na ten fakt kluczowe, jak podkreślają eksperci, jest edukowanie społeczeństwa na temat zdrowia serca oraz promowanie profilaktyki i rehabilitacji kardiologicznej, której świadomość posiada zaledwie odpowiednio 17% i 47% osób. Stanowi to główny cel kampanii firmy Zentiva „Przepis na dobre życie”, której elementem jest raport „Czy Polacy znają przepis na dobre życie”.

Aktywność fizyczna i zdrowa dieta kluczem do skutecznej kardioprotekcji

Jedną z podstaw kardioprotekcji stanowi aktywność fizyczna. Zaleca się 150 minut średnio intensywnych lub 75 minut intensywnych ćwiczeń tygodniowo. Tymczasem jak wynika z raportu Czy Polacy znają przepis na dobre życie, co trzecia dorosła osoba nie podejmuje żadnej aktywności fizycznej. Dotyczy to zarówno osób po incydencie sercowo-naczyniowym jak i osób bez incydentu.

Ćwiczyć – po zaleceniu lekarzy i pod czujnym okiem rehabilitantów - powinny również osoby po incydentach sercowo-naczyniowych, gdyż zajęcia dostosowane do możliwości pacjenta jako rehabilitacja kardiologiczna poprawiają wydolność układu krążenia, wspierają kontrolę masy ciała i obniżają ciśnienie tętnicze. Mimo to nadal połowa pacjentów po incydencie sercowo-naczyniowym, nie otrzymuje skierowania na rehabilitację, co stanowi sygnał aby wzmacniać świadomość istotności takich działań.

Na samopoczucie i zdrowie duży wpływ ma również ilość snu. Aż 47% osób po incydencie sercowo-naczyniowym śpi mniej niż 6 godzin dziennie, co może znacznie wpływać na zdrowie sercowo-naczyniowe.

A jak wygląda zdrowie Polaków na talerzu? Świadomość żywieniowa w Polsce zdecydowanie rośnie i fast food trafia na nasze stoły coraz rzadziej, a ryby i warzywa coraz częściej. Niemniej wciąż nie rozstajemy się z czerwonym mięsem i słodyczami, których regularne spożywanie deklaruje prawie połowa respondentów badania zarówno w grupie osób po incydencie jak i bez incydentu sercowo-naczyniowym. Takie składniki diety zwiększają ryzyko incydentów kardiologicznych.

Najbardziej rekomendowana jest dieta śródziemnomorska, czyli sposób odżywiania oparty na produktach roślinnych, takich jak pełnoziarniste zboża, świeże warzywa i owoce, oliwa z oliwek, zioła, rośliny strączkowe, orzechy i pestki. Uzupełniają ją również ryby, owoce morza, chude mięso i niskotłuszczowy nabiał.

Ekspert kampanii „Przepis na dobre życie” prof. Piotr Jankowski podkreśla, że:

Warto wzorować się na diecie śródziemnomorskiej, ponieważ przynosi ona liczne korzyści zdrowotne! Przede wszystkim chroni przed schorzeniami układu sercowo-naczyniowego. Zalecana jest szczególnie dla osób zmagających się z nadciśnieniem, miażdżycą i innymi chorobami przewlekłymi układu krążenia lub osób nimi zagrożonych. Nawet, jeśli nie należymy do grupy ryzyka, wskazane jest dbanie o zdrowe odżywianie się.

Zalecenia lekarzy a choroby serca

Jednym z elementów skutecznej kardioprotekcji, zwłaszcza u osób, które doświadczyły incydentu kardiologicznego jest odpowiednia farmakoterapia. Zażywanie leków powinno być regularne i dostosowane do potrzeb pacjenta. Tymczasem, jak wynika z raportu aż 25% osób, które zażywają leki kardioprotekcyjne, nie stosuje farmakoterapii zgodnie z zaleceniami lekarzy. Ankietowani pomijają dawki leków lub całkowicie przerywają leczenie w trakcie jego trwania.

Takie postępowanie stanowi ogromne zagrożenie i może skutkować powtórnym incydentem kardiologicznym. Dlatego apeluję do wszystkich pacjentów, aby poważnie traktowali zalecenia swoich lekarzy – podkreśla prof. dr hab. n. med. Piotr Jankowski,
Kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych i Gerontokardiologii.

Raport wskazuje również na kluczową kwestię zaleceń dotyczących badań profilaktycznych. Wśród osób bez incydentu sercowo-naczyniowego co czwarty respondent wskazał, że nie otrzymał zalecanych badań profilaktycznych. Niemal połowa osób, które doświadczyły w przeszłości incydentu sercowo-naczyniowego nie dostała rekomendacji kardioprotekcyjnych. Dodatkowo, jedynie co czwarty Polak bez incydentu sercowo-naczyniowego miał ocenione ryzyko sercowo-naczyniowe przez lekarza.

Edukowanie pacjentów w kontekście profilaktyki i zdrowia pozostaje zadaniem lekarzy. Indywidualne podejście i wsparcie jest kluczowe, aby uniknąć incydentów kardiologicznych i powtórnych powikłań. Zaniechanie zalecania działań profilaktycznych, kardioprewencyjnych pacjentom należy rozpatrywać w kategoriach błędu w sztuce lekarskiej – komentuje prof. dr hab. n. med. Ryszard Piotrowicz,
Narodowy Instytut Kardiologii.

Kluczowe wnioski

Raport pokazuje, że barier do skutecznej kardioprotekcji w Polsce jest wiele. Z jednej strony nie mamy wystarczającej edukacji i świadomości w tym temacie. Nie podejmujemy aktywności fizycznej, nie przywiązujemy wystarczającej wagi do zdrowej diety, czy zdrowia psychicznego. Również farmakoterapia, która jest fundamentem skutecznego leczenia i prewencji, przez wiele osób jest stosowana nieregularnie lub niewłaściwie. Jednocześnie, jak wskazują respondenci i eksperci, profilaktyka kardiologiczna nie jest priorytetem w systemie opieki zdrowotnej – za mało jest zaleceń lekarzy oraz ograniczony jest dostęp do rehabilitacji kardiologicznej. Duża część badanych nawet nie wie o jej istnieniu.


<sup>Ogólnopolska kampania ,,Przepis na dobre życie” to przede wszystkim kroki do zdrowego serca. Poprzez szereg skrupulatnie zaplanowanych czynności, program dąży do upowszechnienia rehabilitacji kardiologicznej, szczególnie wobec pacjentów, którzy doświadczyli incydentu sercowo-naczyniowego. Niestety, dostęp do takiego leczenia w Polsce jest znacznie ograniczony, gdyż wynosi zaledwie 20%. Akcja opiera się głównie na czterech filarach. Należą do nich: aktywność fizyczna, zwłaszcza regularna i dostosowana do pacjenta, zbilansowana dieta, wsparcie psychologiczne oraz regularne stosowanie leków. Inicjatorem kampanii jest Zentiva, właściciel leku Polocard. Więcej na stronie www.kardioprotekcja.pl.


1 badanie przeprowadzono na grupie dorosłych Polaków (18+) poprzez KardioTest oraz dodatkowe badanie omnibusowe. W sumie uzyskano: 3845 odpowiedzi w KardioTeście oraz 1002 odpowiedzi w zakresie badania omnibusowego. KardioTest został przeprowadzony w ramach kampanii Akcja Kardioprotekcja, której inicjatorem jest Zentiva, właściciel leku Polocard.
2 dane dotyczą zarówno osób po incydencie sercowo-naczyniowym jak i osób bez incydentu
3 https://ptkardio.pl/swiatowy_dzien_serca</sup>